Poremećaji metabolizma kod krava koji utiču na proizvodnju

Intenzivan razvoj poljoprivrede i napredak u selekciji životinja sa sobom je doneo i niz novih poremećaja zdravlja životinja. Visoka proizvodnja, posebno proizvodnja mleka, pred organizam životinje stavlja velike zahteve i dovodi do opterećenja bioloških i fizioloških mehanizama, što često ima za posledicu zdravstvene poremećaje.

Imajući u vidu da preživari pretvaraju hranu niske biološke vrednosti (biljna hraniva bogata celulozom) u hranu visoke biološke vrednosti (mleko i meso), nameće se zaključak da najveće opterećenje trpe organi koji su najviše uključeni u promet materija i energije i sintezu mleka (jetra i mlečna žlezda).

Laktacija i graviditet predstavljaju stanja organizma kod kojih postoji stalni sukob homeostatskih i homeoretskih mehanizama. Genetska predispozicija grla visokomlečnih rasa za veliku proizvodnju mleka nameće metabolički prioritet razvoja ploda, odnosno sinteze i sekrecije mleka, kontrolisan primarno homeoretskim mehanizmima.

Zbog dominacije ovih mehanizama nad homeostatskim, kod visokomlečnih krava česti su poremećaji zdravlja, najčešće metaboličke prirode.

To se naročito odnosi na poremećaje energetskog i mineralnog metabolizma. Imajući u vidu da životinje mineralne materije unose hranom, nameće se zaključak da je jedan od osnovnih faktora koji utiče na pojavu, učestalost i intenzitet poremećaja metabolizma visokomlečnih krava upravo ishrana.

Zbog toga se svi istraživači slažu da u osnovi poremećaja metabolizma (kako mineralnog, tako i energetskog) leži neadekvatna ishrana. Kao posledica grešaka u ishrani pojavljuje se niz poremećaja, koji čine preko 50% svih zdravstvenih problema visokomlečnih krava.

Svakako, treba imati na umu da su ovi poremećaji povezani i sa ostalim anomalijama, mada to često na prvi pogled ne izgleda tako (npr. povezanost gojaznosti i učestalosti teških telenja).

Jedan od najvažnijih zdravstvenih problema visokomlečnih krava su poremećaji energetskog statusa, a na prvom mestu zamašćenje jetre - kompleksno oboljenje, koje nastaje kada nakupljanje masti u jetri prevaziđe njen kapacitet za obradu i eliminaciju.

Prema podacima koje navode različiti autori, zamašćenje jetre različitog stepena može se ustanoviti kod preko 50% krava u ranoj laktaciji. Ako se zna da je primarni uzrok nastanka ovog poremećaja neizbalansirana ishrana na farmama koje neredovno i neadekvatno sprovode optimalizaciju obroka, ovaj procenat može biti i značajno veći.

Istraživanja sprovedena u poslednjih 20 godina ukazuju na jasnu povezanost zamašćenja jetre i niza drugih poremećaja zdravlja (puerperalna jetrina koma, ketoza, dislokacija sirišta, indigestije), poremećaja reprodukcije, smanjenja proizvodnih sposobnosti, povećanja procenta izlučenih grla i prinudnih klanja, kao i uginuća.

Ukoliko se zna da od zamašćenja jetre i drugih poremećaja koji nastaju u vezi sa tim, farme visokomlečnih krava trpe ekonomski gubitak od oko 200-300 evra po kravi godišnje, logičan je zaključak da masna jetra predstavlja ekonomski najkritičnije obolenje visokomlečnih krava.

Zamašćenje jetre nastaje kao posledica niza veoma složenih etiopatogenetskih interakcija, čiji se koreni nalaze u finoj regulaciji odvijanja metaboličkih procesa u organizmu visokomlečne krave.

Dosadašnja istraživanja u velikoj meri su doprinela razumevanju etiopatogeneze masne jetre i kreiranju mera prevencije, koje su dale izvesne rezultate. Ipak, i pored značajnog napretka nauke i tehnologije, u etiopatogenezi ovog važnog oboljenja još uvek postoji niz nepoznanica.

Uloga pojedinih hormona uključenih u regulaciju procesa mobilizacije i iskorišćavanja telesnih rezervi energije predstavlja veoma interesantno polje, kako sa dijagnostičkog, tako i sa terapeutskog aspekta.

Posebnu važnost pojedini hormoni imaju kao indikatori potencijala za rizik od nastanka i kreiranja protokola za rano otkrivanje oboljenja, kako bi se preventivne i terapijske mere mogle primeniti na vreme.

(Izvor: Veterina.info)

Posetite rubriku Ishrana goveda na sajtu www.isv.rs.